آشنايي جامع با نکات کاشت درخت عناب
آشنايي جامع با نکات کاشت درخت عناب:
عناب ميوه اي که علاقه مندان خاص خود را داشته و به خاطر خواص درماني پرورش آن بسيار ارزشمند مي باشد. حتي انواع دم نوش‌هايي که از اين محصول تهيه مي‌شوند نيز متقاضيان فراواني داشته و سرشار از خواص متفاوت هستند. از همين رو تصميم داريم تا در اين نوشتار از نهالستان آلفا نهال طرز کاشت درخت عناب، را خيلي کامل و با ذکر تمام جزئيات به شما معرفي کنيم.
البته که کاشت نهال عناب به دليل محبوبيت فراوان محصول، چه براي باغداران و چه حتي براي افرادي که باغچه‌اي نه چندان بزرگ دارند، امري پرسود بوده است. پس ما در نوشته پيش رو، اصول مربوط به کاشت عناب، را نيز براي شما ذکر خواهيم کرد؛ در ادامه با ما باشيد.
بيوگرافي درخت عناب:
درخت عناب با ارتفاع حدود 10 متر، در تيره سنجديان قرار مي‌گيرد. کاشت درخت عناب؛ در اقليم هاي گرمسير انجام مي گيرد. اين ميوه در ابتدا به رنگ سبز بوده و با گذر زمان به قرمز تيره تبديل شده و بر روي آن چروک‌هايي شکل مي‌گيرد. کاشت نهال عناب؛ در کشور ما ايران، در قسمت‌هاي جنوبي خراسان به وفور انجام مي‌شود، اما خاستگاه اصلي آن را مي‌توان آسيا جنوبي در نظر گرفت.
https://alphanahal.ir/jujube-seedling/
مشخصات ظاهري عناب
عناب درختي با برگهاي کوچک است که در زمستان مي بارد. ارتفاع اين درخت معادل 5 تا 12 متر است. سرعت رشد بسيار خوبي دارد. گلهاي آن در بهار شکوفا مي شود و دانه ها در پاييز مي رسند.
گل هاي اين درخت دو جنسيتي است. به اين ترتيب آنها جنسيت زن و مرد دارند. آنها توسط حشرات گرده افشاني مي شوند. شاخه هاي عناب خاردار است. برگها سبز و براق هستند ، طول آنها 2 تا 7 سانتي متر و عرض آنها 1 تا 3 سانتي متر است.
برگ درختان عناب بيضي شکل ، بدون مو و لبه هاي دندانه دار است. گلهاي اين درخت نيز بسيار ريز و به قطر 5 ميلي متر است. از نظر شکل گل ، اين درخت داراي پنج گلبرگ کوچک به رنگ سبز و سفيد است. ميوه هاي نارس کمي شبيه سيب هستند. وقتي بالغ شدند ، با برق سياه قهوه اي مي شوند و مانند عناب به نظر مي رسند. يک هسته جامد مشابه گودال زيتون در داخل آن وجود دارد.
کاشت درخت عناب
درخت عناب يک درخت بسيار سرسبز است که بذر آن رشد زيادي دارد و مي‌تواند حدود 5 الي 12 متر ارتفاع بگيرد. گلهاي اين درخت معمولاً در فصل بهار شروع به رشد مي‌کنند و به صورت 2 جنسي؛ نر و ماده هستند. امروزه افراد زيادي اقدام به کاشت درخت عناب مي‌کنند زيرا ميوه، مزاياي زيادي دارد. درخت عناب داراي شاخه‌هايي خاردار است که برگهاي براق و سبز رنگي سراسر آنها را فرا گرفته‌اند. برگهاي اين درخت نيز به صورت بيضي شکل هستند و بر روي آنها هيچ کرکي وجود ندارد.
ميوه‌هاي عناب زماني که به طور کامل نرسيده‌اند مزه‌اي نسبتاً ترش دارند اما بعد از رسيدن، رنگ و مزه‌شان تغيير مي‌کند. اين ميوه خوشمزه تقريباً شبيه به خرما است و داخل آن نيز يک هسته سفت مانند هسته زيتون وجود دارد. براي کاشت اين درخت بهتر است ابتدا خاک زمين را شخم بزنيد تا بافت آن بهتر شود و خاک سبک‌تري داشته باشيد.
بعد از آن بايد گودالي به عمق 50 الي 80 سانتي‌متر ايجاد کنيد و نهال مورد نظرتان را به صورت عمودي در گودال قرار دهيد. پس از انجام اين کار بايد با کمک مقداري ماسه نرم، به طور کامل داخل گودال را پر کنيد و سپس کار آبياري را انجام دهيد. دقت داشته باشيد اگر نهال عناب به صورت صحيح داخل خاک قرار نگيرد، ممکن است با سبز شدن گياه مواجه نشويد.
بعد از اتمام کار بهتر است با کمک پا، اطراف درخت را محکم بکوبيد تا ريشه در خاک به صورت ثابت باقي بماند. به طور معمول عناب گياه کم‌آبي است اما بايد در نظر داشته باشيد که در زمان کاشت، به آب نسبتاً مناسبي احتياج دارد و بايد حتما دوره‌هاي آبياري خود را به گونه‌اي تنظيم کنيد که ريشه آن خشک نشود و از بين نرود.
بهترين زمان براي کاشت درخت عناب
با توجه به بررسي‌هاي انجام شده و تحقيقات به عمل آمده مي‌توان گفت؛ بهترين زمان براي کاشت درخت عناب، ماه‌هاي دي و بهمن است زيرا در اين زمان‌ها، درخت مي‌تواند رشد مطلوب‌تري داشته باشد. بنابر اين سعي کنيد در فصل زمستان حتما کار کاشت نهال را انجام دهيد تا درختان پربارتر و سالم‌تري داشته باشيد.
فاصله کاشت درخت عناب و نکات لازم حين کاشت:
فاصله بين درختان عناب از آن دسته موضوعاتي است که قبل از هر گونه اقداماتي در زمينه کاشت، بايد کاملاً مورد بررسي قرار بگيرد. اين فاصله بايد با در نظر گرفتن تمامي فعاليت‌هايي که بعد از کاشت قرار است بر روي زمين انجام گيرد، سنجيده و اعمال شود.
در کاشت نهال عناب؛ هر نهال با ديگر نهال ها در رديف 4 متر و رديف ها با هم 5/5 متر فاصله داشته باشند. اما نه تنها فاصله که اصول ديگري نيز وجود دارد که قبل از کاشت بايد حتماً آنها را در نظر بگيريد.
براي مثال قبل از شروع کاشت درخت عناب، دماي محيط، جنس خاک محدوده کاشت، رطوبت مکان کاشت، نوع دسترسي به آب براي آبياري، زه کشي مناسب خاک، آفات و بيماري‌هاي موجود و نيروي لازم جهت کاشت نهال عناب، را بررسي کرده و تمهيدات لازم براي هر کدام را کاملاً در نظر بگيريد.
انواع روش کاشت درخت عناب
به روش‌هاي مختلفي کاشت عناب، امکان پذير بوده که در ادامه آنها را ذکر مي‌کنيم.
پاجوش: کاشت اين محصول به طريق پاجوش بايد در سال دوم و آن هم در فصل پاييز، انجام گيرد. چرا که در آن زمان ريشه درخت مادر به اندازه کافي قوي شده است. پس مي‌توان پاجوش‌ها را از درخت اصلي جدا کرده و در محل ديگري بکاريم.
قلمه: قلمه‌هايي که از شاخه‌هاي جوان در اواخر اسفند ماه گرفته مي‌شوند، براي اين روش مناسب خواهند بود. قلمه ها بايد به شکل اريب جدا شوند. فاصله بين قلمه‌ها در کاشت در حدود 5 تا 6 سانتي متر توصيه مي‌شود. در نظر داشته باشيد که در کاشت درخت عناب، به اين روش، بايد زمين هميشه مرطوب باشد.
خوابانيدن: در سال دوم کاشت نهال عناب، شاخه‌هايي از قسمت‌هاي پايين درخت اصلي (مادر) روييده شده اند که بايد آنها را براي کاشت به اين روش، خواباند. اواخر پاييز و يا اواخر زمستان بهترين زمان براي اين نوع کاشت است.
کشت بذر: در اين روش از کاشت درخت عناب؛ ابتدا دانه‌هاي محصول را در آب خيس کرده و در يک محل گرم نگهداري مي‌کنيد. کاشت دانه‌هاي خيس خورده بايد در نيمه اسفند انجام گيرد. در اوسط فروردين ماه شما شاهد جوانه زدن بذرها خواهيد بود.
جا به جايي پا جوش ها
بهترين روش براي ازدياد عناب همين روش مي باشد. همان طور که مي دانيد پاجوش از کنار درخت مي رويد. درخت عناب براي دريافت آب کافي ريشه مي دواند و در نتيجه از ريشه هاي سطحي، جوانه پديد مي آيد. براي پرورش عناب بدين شکل، در سال دوم در فصل پاييز که درخت به طور نسبي رشد کرده، با بريدن ريشه درخت مادر، نهال را با ريشه از زمين بيرون آوريد و جاي ديگر بکاريد.
قلمه زدن
از درخت عناب مي توان نيمه دوم اسفند ماه قلمه گرفت. قلمه ها بايد از شاخه هاي جوان يک ساله باشد. اين قلمه ها بايد سي سانتي متري و به شکل اريب باشند و به شکل پشته ها در زمين فرو روند. يعني فقط ? سانتي متر از سر قلمه از لبه پشته بيرون باشد. هر قلمه بايد از قلمه ديگر ? سانتي متر فاصله داشته باشد. بعد از کاشت درخت عناب(قلمه ها)، جويه ها را از آب پر و زمين قلمه کاري را نيز هميشه مرطوب کنيد.
خوابانيدن
در اين روش از کاشت درخت عناب, بايد شاخه هاي دو ساله اي را که از بخش پاييني تنه درخت مادر روييده است را بخوابانيد. اين کار بهتر است در فصل پاييز و اواخر زمستان انجام شود.
کشت بذر عناب
اين روش در نيمه اول اسفند اجرا مي شود. بدين صورت که هسته ها را در ظرفي از آب بريزيد و در جاي گرمي قرار دهيد. بعد از چند روز خيس خوردن، بذرها را در زميني که از قبل آماده کرده ايد، بکاريد. بذرها در نيمه دوم فروردين مي رويند.
نهال هاي دو ساله را بعد از برگ ريزان پاييز، به زمين اصلي برگردانيد. درخت عناب را پيوند نمي زنند. چون نوع مرغوبي ندارد اما در صورت پيوند نهال ها زودتر به بار خواهند نشست.
بهترين فصل براي کاشت بذر ارديبهشت ماه است. بذر عناب را بشکنيد و روي خاک قرار دهيد.مدت بين هر عکس 5 روز مي باشد.بذر عناب را با چکش آرام شکسته مغز آن را بيرون آورده ، احتمال پر مغز بودن هسته هاي درشت بيشتر است و هسته هاي کوچک 99% خالي و پوچ و بدون مغز مي باشد. از ورمي کمپوست براي کاشت بذر در بستر استفاده کنيد.
قلمه زدن جهت کاشت درخت عناب چگونه صورت مي‌پذيرد؟
پيش‌تر توضيحاتي خلاصه وار در رابطه با قلمه زدن گياه عناب داديم. همان طور که در بالا اشاره کرديم، براي کاشت نهال عناب، از طريق قلمه، بايد شاخه‌هاي جوان انتخاب شوند. طول قلمه‌ها بين 20 تا 30 سانتي متر بوده و در نيمه دوم اسفند ماه، عمل قلمه زدن اين گياه انجام مي‌گيرد.
کاشت نهال عناب در زمين
براي کاشت عناب دقت کنيد که گودالي را به عمق 80 تا 50 سانتي متر بکنيد. در اين مرحله اندکي خاشاک در کف گودال قرار دهيد. نهال را داخل گودال به حالت عمود قرار داده و خاک را داخل گودال بريزيد.
دو مساله مهم:
اول اين که حتما دقت کنيد نهال عنال را به شکلي داخل گودال قرار دهيد که دقيقا تا محلي که دفعه قبل داخل خاک بوده، مجددا داخل خاک قرار گيرد اگر در اين مساله کم دقتي کنيد، احتمال سبز نشدن گياه وجود دارد.
مساله دوم در ارتباط با کاشت نهال نوع خاک مورد استفاده است.
حتما بايد براي کاشت نهال عناب بايد از ماسه بسيار نرم استفاده کنيد و خاک داخل گودال را تحت هيچ عنوان دوباره به خود گودال بازگشت ندهيد.
در نهايت پس از کاشت گياه اطراف آن را با پا بکوبيد و محکم کنيد، تا ريشه ثابت شود. در اينجاست که بايد آبياري را آغاز کنيد، دقت کنيد که اشتباه ما را در هنگام کشت درخت هاي عناب مرتکب نشويد.
ما به تصور آن که عناب گياه کم آبي است، پس از ان که نهال را در بهمن به زمين انتقال داديم و آبياري کرديم، تا عيد هيچ آبي به گياه نداديم و به صورت متوسط از هر ده درخت، دو درخت برايمان باقي ماند. حتما دوره هاي آبياري خود را جوري تنظيم کنيد که ريشه گياه خشک نشود تا تمامي نهال هايي که خريداري کرده ايد، سبز گردد.
زمان کاشت نهال عناب
عقايد مورد اين بحث متفاوت است، اما بر اساس تجربه ماه هاي دي و بهمن براي کاشت نهال عناب و انتقال آن به زمين اصلي بسيار مناسب است. البته حتي در اسفند هم برخي اقدام به کاشت عناب کرده اند و ما شاهد آن بوده ايم که درختان آن ها گيرايي خوبي داشت.
به صورت کلي نظر ما در مورد کاشت درخت عناب اين است که سعي کنيد، ماه هايي که گفتيم را به خاطر بسپاريد.
نکات نهايي کاشت نهال عناب خراسان جنوبي
ما در اين مقاله سعي کرديم، هر آن چه که در مورد کاشت نهال عناب ياد داشتيم را به شما آموزش دهيم. اما در نهايت ذکر برخي نکات نهايي الزامي است. اگر نهال شما در بهار سبز نشود، شما نهال خود را از زمين خارج نکنيد و آبياري را ادامه دهيد، چرا که ممکن است نهال در تموز (تابستان) دوباره سبز شود.
دقت کنيد عناب گياه کم آبي است، اما نه آن قدر که ديگر به گياه هيچ آبي ندهيد، سعي کنيد در طي سال هاي اول منظم گياه خود را آبياري کنيد، جالب است بدانيد که ما با آبياري منظم توانستيم دو بار شاهد به بار نشستن عناب هاي خود باشيم، يک بار در تير ماه و بار ديگر در آبان برداشت انجام داديم.
نکته مهم: کود گوسفندي، مرغي تحت هيچ عنوان به عناب ندهيد!!! اين نکته به شدت اهميت دارد و امکان خشک شدن کلي درختان شما وجود خواهد داشت. در سال هاي اول سعي کنيد از کود هاي مختلفي که در بازار وجود دارد استفاده کنيد. البته کود گاوي تازه هم براي گياه مضر است.
در سال اول به قصد اصلاح کردن درخت، تيغ هاي آن را نبريد که اين مساله شايد باعث خشک شدن درخت شما شود.
مهم ترين خواص درماني و دارويي عناب
تصفيه کننده خون
دفع سموم داخل بدن
روشن کننده پوست
جلوگيري از مشکلات قلبي
ضد سرطان
ترميم کننده بافت‌هاي آسيب‌ديده
تقويت کننده عضلات
تسکين گلودرد
کاهش چربي و قند خون
درمان کننده سرماخوردگي
درمان کننده آنفولانزا
برطرف کننده آسم و تنگي نفس
جلوگيري از التهاب
جلوگيري از آبريزش بيني
درمان بي‌خوابي
تقويت کننده سيستم ايمني بدن
تقويت کننده مغز
تقويت کننده دستگاه گوارش
ضد نفخ
درمان کننده يبوست
چند نوع هرس داريم و هرس درخت عناب چگونه انجام مي‌شود؟
بعد از کاشت نهال عناب، همانند ديگر محصولات با توجه به نوع و محيط کاشت، انواع هرس‌هاي مختلفي وجود دارد. براي مثال هرس‌هاي عمودي در مناطقي انجام مي‌شود که به دلايلي، فاصله بين درختان در حين کاشت درخت عناب، کمتر از حد توصيه شده است.
اگر اين فاصله مناسب باشد، هرس افقي انجام مي‌گيرد تا برداشت محصول راحت‌تر انجام شود. هرس مرکز باز، هرس جامي و هرس شلجمي نيز از ديگر انواع هرس‌هاي مربوط به درخت عناب هستند.
براي انجام هرس اين محصول، تنه اصلي درخت را از ارتفاع 130 تا حدود 150 سانتي متري قطع مي‌کنند؛ البته تعدادي از شاخه‌ها را باقي مي‌گذارند تا به عنوان بازوي گياه حفظ شوند.
خاک مناسب کاشت درخت عناب چيست و بايد چه ويژگي‌هايي داشته باشد؟
براي کاشت نهال عناب؛ سبک بودن خاک از اهميت خيلي زيادي برخوردار است. حتماً در نظر داشته باشيد که زه کشي خاک انتخابي شما به درستي صورت گرفته باشد. اگر در هنگام کاشت متوجه شديد که خاک سنگين است، حتماً از انواع خاک برگ و خاک‌هاي شني استفاده کنيد.
بدين طريق نواحي اطراف کاشت را سبک کرده و اين گونه کيفيت محصول را بالا ببريد. در نظر داشته باشيد که در کاشت هر محصولي و نه فقط عناب، خاک مورد استفاده براي کاشت، نقش پررنگي را بازي خواهد کرد.
نحوه کوددهي بعد از کاشت درخت عناب، بهترين کودهاي شيميايي و حيواني کدامند؟
يکي از مهمترين مواردي که بايد در راستاي مراقبت از درخت تا زمان باردهي انجام شود، کوددهي مناسب پاي درخت عناب است. در واقع شايد بتوان گفت يکي از اصلي‌ترين موارد مربوط به کاشت عناب، همين امر کوددهي خواهد بود.
کودهاي دامي معمولاً بيشتر براي اين محصول توصيه مي‌شوند. مقدار و زمان کوددهي بايد حتماً توسط آزمايشگاه و کارشناسان تعيين شود؛ چرا که بسته به نوع خاک و سن درخت اين مقدار متفاوت خواهد بود.
کوددهي و اضافه کردن مواد آلي به شکل محلول که در اصطلاح به آن محلول پاشي گفته مي‌شود نيز يکي ديگر از روش‌هايي است که در صورت قليايي بودن بيش از حد خاک و عدم توانايي آن در جذب مواد آلي، انجام مي‌گيرد. در اين روش عناصري هم چون پتاسيم اکسيد، نيتروژن و غيره، به خاک پاي درخت به صورت محلول، اضافه خواهند شد.
شرايط آبياري درخت عناب
اگرچه درخت بالغ به خشکي مقاوم است ولي براي رسيدن به رشد ايده آل و محصول مناسب، حتما بايد آبياري منظم صورت گيرد. توجه داشته باشد که درخت جوان به هيچ عنوان نبايد در معرض خشکي قرار گيرد زيرا سبب ضعيف شدن گياه مي شود بنابراين بايد در اين زمان آبياري کافي و منظم انجام شود تا ريشه به خوبي در خاک توسعه يافته و درخت استقرار يابد. از طرفي آبياري نبايد به حدي باشد که غرقابي و ماندگاري آب رخ دهد زيرا درخت به اين شرايط حساس است و ريشه دچار خفگي مي گردد.
خاک مورد نياز کاشت عناب
مهمترين ويژگي خاک، داشتن زهکش مناسب است زيرا ماندن آب به مدت طولاني در اطراف ريشه، سبب خفگي ريشه شده، کم کم برگها زرد شده و مي ريزند و گياه از بين ميرود. بنابراين خاک نبايد سنگين باشد و اگر چنين است حتما با افزودن شن يا خاک برگ به آن، اقدام به سبک نمودن بافت خاک نماييد.
نور مورد نياز درخت عناب
اين درخت به نور کامل نياز دارد و اگرچه در محل نيمه آفتاب هم مي تواند به رشد خود ادامه داده و ميوه بدهد اما کاشت اين درخت در سايه يک اشتباه بزرگ است زيرا رشد رويشي بيشتر شده و شاخه ها بلند و باريک مي گردند و درخت سست و شکننده خواهد شد. علاوه بر اينها، ورود دير هنگام به فاز زايشي و باردهي کم را نيز بايد اضافه نمود.
نحوه آبياري نهال و درخت بالغ عناب چگونه است؟
پيش‌تر خاطر نشان شديم که کاشت درخت عناب، بيشتر در مناطق گرمسيري کشور ما مانند خراسان جنوبي، کشت مي‌شود. بنابراين مي‌توان نتيجه گرفت که اين گياه مي‌تواند نسبت به بي آبي و گرما نيز مقاومت داشته باشد. اما در هر حال اين بدان معنا نخواهد بود که پاي درخت کاملاً خشک باشد، چون در اين صورت گياه شما از بين خواهد رفت. البته که آبياري بيش از حد نيز ممکن است موجب پوسيدگي ريشه شود.
در ابتداي کاشت عناب، ميزان آبياري درخت، به صورت هر 5 روز يک بار است اما از سال دوم به بعد اين زمان به 15 روز يک بار تغيير پيدا مي‌کند. البته روشن است که در فصول پاييز و زمستان اگر ميزان بارش‌ها کم باشد، قطعاً به آبياري بيشتري براي اين محصول نياز است تا مبادا خشکي بيش از حد، آسيبي به آن بزند.
